Identity area
Reference code
Title
Date(s)
- [?1847]-2019 (Creation)
Level of description
Fonds
Extent and medium
0.218 metrau ciwbig (1 bocs mawr, 18 bocs bach, 2 focs bespoke, 1 ffolder)
Context area
Name of creator
Biographical history
Bardd a golygydd oedd Mathonwy Hughes. Fe'i ganwyd ym 1901 yn Llanllyfni, Sir Gaernarfon, yn fab i Ellen a Joseph Hughes, ac yn nai i'r Prifardd R. Silyn Roberts. Addysgwyd ef yn Ysgol Clynnog, ac yna yn nosbarthiadau Mudiad Addysg y Gweithwyr. Priododd Mair Davies ym 1956, ac ymgartrefodd y ddau yn Ninbych. Enillodd Gadair yr Eisteddfod Genedlaethol 1956, a chyhoeddodd bedair cyfrol o farddoniaeth, pedwar casgliad o ysgrifau, cyfrol o hunangofiant a chyfrol deyrnged i Gwilym R. Jones. Bu'n olygydd cynorthwyol Baner ac Amserau Cymru o 1949 hyd ei ymddeoliad ym 1979, ac yn aelod brwdfrydig, fel myfyriwr a darlithydd, o Fudiad Addysg y Gweithwyr. Bu farw ym mis Mai 1999.
Archival history
Wedi ei farwolaeth ym mis Mai 1999 aeth y rhoddwyr trwy ei bapurau cyn eu trosglwyddo i'r Llyfrgell. Credir bod rhai papurau wedi eu difa.
Immediate source of acquisition or transfer
Rhodd gan Mr a Mrs Berwyn Roberts, Dinbych, ysgutorion Mathonwy Hughes, 4 Ebrill 2000; A2000/23
Rhodd gan Berwyn ac Olwen Roberts, Dinbych, Medi 2021; 99204350202419
Rhodd gan Mrs Olwen Roberts, Dinbych, trwy law Angharad Tomos, Ionawr 2024; 99204350202419
Content and structure area
Scope and content
Mae'r fonds yn cynnwys ei lawysgrifau llenyddol; gohebiaeth bersonol, [?1903]-1992; papurau'n ymwneud â'i deulu, yn enwedig ei ewythr R. Silyn Roberts, [?1847]-[?1986]; papurau'n gysylltiedig â'i waith fel golygydd cynorthwyol Y Faner, 1949-1992; ynghyd â nodiadau a darlithoedd a baratowyd ganddo ar gyfer dosbarthiadau Mudiad Addysg y Gweithwyr, [?1936]-1991.
Mae'r papurau ychwanegol (Rhodd Medi 2021), 1894-2019 (gyda bylchau), yn cynnwys gohebiaeth, barddoniaeth, ysgrifau, papurau'n ymwneud â'r Faner, ffotograffau a phapurau pobl eraill.
Rhodd Ionawr 2024: Papurau gan neu'n ymwneud â Mathonwy Hughes, sy'n cynnwys, ymysg eitemau eraill, llyfrau gwaith ysgol Mathonwy Hughes; traethawd gan Mathonwy Hughes ar Gymdeithas Addysg y Gweithwyr Dyffryn Nantlle; Adroddiadau Blynyddol Capel Methodistaidd Calfinaidd Tanrallt, Llanllyfni; deunydd yn ymwneud â chanmlwyddiant Ysgol Nebo; a deunydd gan neu'n ymwneud â'r bardd a'r golygydd Gwilym R. Jones.
Appraisal, destruction and scheduling
Cadwyd y cyfan o bapurau Mathonwy Hughes a roddwyd i'r Llyfrgell.
Accruals
Ni ddisgwylir ychwanegiadau.
System of arrangement
Trefnwyd yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru yn saith grŵp: papurau personol, [?1862]-1995; papurau llenyddol, [?1915]-[?1999]; papurau yn ymwneud â'r Faner, [1949]-1992; papurau Mudiad Addysg y Gweithwyr, [?1936]-1991; papurau teuluol, [?1847]-[?1986]; Rhodd 2021, [1850]-2019; Rhodd 2024.
Conditions of access and use area
Conditions governing access
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru gydymffurfio â Deddf Gwarchod Data 1998 yng nghyd-destun unrhyw brosesu ganddynt o ddata personol a gasglwyd o gofnodion modern sydd ar gadw yn y Llyfrgell. Nodir y manylion yn yr wybodaeth a roddir wrth wneud cais am Docyn Darllen.
Conditions governing reproduction
Amodau hawlfraint arferol.
Language of material
- Welsh
Script of material
Language and script notes
Cymraeg
Physical characteristics and technical requirements
Finding aids
Ceir copi caled o'r rhestr yn LlGC, Archifdy Sir Ddinbych a Llyfrgell Prifysgol Cymru Bangor.
Generated finding aid
Allied materials area
Existence and location of originals
Existence and location of copies
Related units of description
Notes area
Note
Teitl yn seiliedig ar gynnwys y fonds.
Alternative identifier(s)
Virtua system control number
GEAC system control number
Alma system control number
Access points
Subject access points
Place access points
Name access points
- Hughes, Mathonwy -- Archives (Subject)
Genre access points
Description control area
Description identifier
Institution identifier
Rules and/or conventions used
Wrth lunio y disgrifiad hwn dilynwyd canllawiau LLGC a seiliwyd ar ISAD(G) Ail Argraffiad; rheolau AACR2; ac LCSH
Status
Level of detail
Dates of creation revision deletion
Mehefin 2000 a Mai 2023.
Language(s)
- Welsh
Script(s)
Sources
Archivist's note
Lluniwyd gan Rhian Phillips ac Ann Francis Evans.
Lluniwyd disgrifiad Rhodd Ionawr 2024 gan Bethan Ifan, Rhagfyr 2024, gan ddefnyddio ffynhonellau uniongyrchol a ffwythiannau chwilio arlein.
Archivist's note
Defnyddiwyd y ffynonellau canlynol wrth lunio'r rhestr: Ysgrifau Coffa 1999 (Llyfrgell Genedlaethol Cymru, 2000), tt. 56-59 a Derwyn Jones et al, Cofio Mathonwy (Caernarfon, 2001).