Dangos 2014 canlyniad

Papurau O. Llew Owain, 1785-[c. 1955], yn cynnwys llythyrau a phapurau yn ymwneud yn bennaf ag Eisteddfod Genedlaethol Cymru, Eisteddfod yr Urdd, a Gorsedd Beirdd Ynys Prydain, 1901-1951; ceisiadau am swyddi, 1939-1947; gweithiau Owain Llew Owain, 1912-1951; deunydd ar gyfer Y Genedl, 1924-1939; llythyrau, llyfrynnau a thorion amrywiol yn ymwneud ag agweddau ar fywyd a llenyddiaeth Gogledd Cymru, 1858-1950; llyfrau lloffion o dorion papur newydd, 1865-1940, yn cynnwys caneuon etholiadol, am David Lloyd George yn bennaf, teyrngedau i Syr John Morris Jones, torion o Y Genedl ac eitemau yn ymwneud â barddoniaeth Gymraeg; llawysgrifau a phapurau, 1785-[c.1955], o lyfrgell O. Llew Owain, yn cynnwys traethodau eisteddfodol ac arall, llawysgrifau o ddiddordeb i sir Gaernarfon a gohebiaeth. = Papers of O. Llew Owain, 1785-[c. 1955], comprising letters and papers mainly concerning Eisteddfod Genedlaethol Cymru (National Eisteddfod), Eisteddfod yr Urdd, and Gorsedd Beirdd Ynys Prydain, 1901-1954; job applications, 1939-1947; works of Owain Llew Owain, 1912-1951; material for Y Genedl, 1924-1939; miscellaneous letters, booklets and cuttings concerning aspects of North Wales life and literature, 1858-1950; scrap books of press cuttings, 1865-1940, including election songs mainly about David Lloyd George, tributes to Sir John Morris Jones, cuttings from Y Genedl and items relating to Welsh poetry; manuscripts and papers, 1785-[c. 1955], from the library of O. Llew Owain, including eisteddfod and other essays, manuscripts of Caernarfonshire interest and correspondence.

Papurau’r biocemegydd, yr ymgyrchydd iaith, a’r hanesydd gwyddoniaeth R. Elwyn Hughes, [1660]-2012, yn cynnwys papurau’n ymwneud â’i ymchwil gwyddonol ac ar gyfer cyhoeddiadau ar hanes gwyddoniaeth, ynghyd â gohebiaeth. = Papers of R. Elwyn Hughes, biochemist, language campaigner and science historian, [1660]-2012, including papers relating to his scientific research and to publications on the history of science, together with correspondence.

Papurau personol y Parchedig Ddr. Robert Tudur Jones (1921-1998). Rhoddwyd y papurau’n rhodd i’r Llyfrgell gan y teulu yn Ebrill 2015, gan rannu archif RTJ rhwng y Llyfrgell Genedlaethol ag Archifdy Prifysgol Bangor. Mae mwyafrif y papurau yn Gymraeg, oni nodir yn wahanol.

Papurau Robert Williams Parry, 1873-1971, gan gynnwys llawysgrifau, copïau teipysgrif a phrintiedig o gerddi Robert Williams Parry (yn bennaf rhai cyhoeddedig, gyda pheth amrywiadau), [1900]-[1956]; cyfieithiadau o'i gerddi,1941-1942; cerddi gan bobl eraill a anfonwyd at RWP, 1943-1956; erthyglau gan RWP ar feirdd a barddoniaeth,1911-1933; cyfieithiadau RWP o ddramâu Saesneg, [20fed ganrif]; sgriptiau radio gan RWP, 1941-1953, a sgriptiau radio rhaglenni ar RWP, 1956; erthyglau RWP i gylchgronau, 1918-1957; erthyglau ar RWP a'i waith, 1925-1959; llyfrau nodiadau yn cynnwys nodiadau RWP ar lenyddiaeth Gymraeg a'r ieithoedd Celtaidd, [20fed ganrif]; llythyrau at RWP, 1908-1954; llythyrau yn llongyfarch RWP, 1910-1953; copïau o lythyrau RWP at Aneirin Talfan Davies, 1937-1949 llythyrau RWP at Myfanwy Williams Parry, 1935-1953; llythyrau eraill a phapurau Myfanwy Williams Parry, 1953-1971; llythyrau'n cydymdeimlo â Myfanwy Williams Parry, 1956; llythyrau at J. Maldwyn Davies, 1971-1975; cardiau post, cardiau Nadolig a chardiau coffa, [20fed ganrif]; dyddiaduron poced RWP a Myfanwy Williams Parry, 1923-1969; tystysgrifau geni, priodi a marw a chopi o ewyllys RWP, 1884-1956; adroddiadau ysgol, tystysgrifau a cheisiadau am swyddi, 1896-1914; copïau o bapurau arholiad, 1938-1944; torion papur newydd yn ymwneud ag RWP, 1907-1971; taflenni apêl Cofeb R. Williams Parry, 1956-1971; llyfrau printiedig, 1890-1969; a phapurau amrywiol, 1873-1969. = Papers of Robert Williams Parry, 1873-1971, comprising manuscripts, typescripts and printed copies of poems by Robert Williams Parry (mainly published, with some variations), [1900]-[1956]; translations of his poems, 1941-1942; poems by others addressed to RWP, 1943-1956; articles by RWP on poets and poetry, 1911-1933; translations by RWP of English plays, [20th century]; radio scripts by RWP, 1941-1953, and radio scripts of programmes about RWP, 1956; magazine articles by RWP, 1918-1957; articles on RWP and his work, 1925-1959; notebooks containing notes by RWP on Welsh literature and Celtic languages, [20th century]; lecture notes of RWP on Welsh literature and individual poets, [20th century]; letters to RWP, 1908-1954; letters of congratulation to RWP, 1910-1953; copies of letters from RWP to Aneirin Talfan Davies, 1937-1949; letters of RWP to Myfanwy Williams Parry, 1935-1953; other letters to papers of Myfanwy Williams Parry, 1953-1971; letters of condolence to Myfanwy Williams Parry, 1956; letters to J. Maldwyn Davies, 1971-1975; postcards, Chritsmas cards and memorial cards, [20th century]; pocket diaries of RWP and Myfanwy Williams Parry, 1923-1969; birth, marriage and death certificates and copy of RWP's will, 1884-1956; school reports, certificates and job applications, 1896-1914; copies of examination papers, 1938-1944; newspaper cuttings relating to RWP, 1907-1971; pamphlets of the Cofeb R. Williams Parry appeal, 1956-1971; printed books, 1890-1969; and miscellaneous papers, 1873-1969.

Papurau llenyddol a theuluol Rhiannon Davies Jones, 1878-2014 (gyda bylchau), yn cynnwys barddoniaeth, ei thraethawd MA, ysgrifau, ffotograffau, llyfrau ymwelwyr a phapurau amrywiol. = Literary and family papers of Rhiannon Davies Jones, 1878-2014 (with gaps), her MA thesis, articles, photographs, visitor books and miscellaneous papers.

Papurau'r cerddor, archaeolegydd, awdur a darlithydd Rhys Mwyn, sy'n cynnwys deunydd yn ymwneud â'i fywyd proffesiynol. = Papers of the musician, archaeologist, author and lecturer Rhys Mwyn, comprising material relating to his professional life.

Rhan gyntaf archif Dr Robin Gwyndaf yn cynnwys ymchwil y rhoddwr ar Catrin o Ferain a’i phedwar gŵr, 1962-65 (yn bennaf), a chasgliad o ddeunydd yn ymwneud â'r Wladfa, 1965-2024; Rhagfyr 2024.
Papurau ychwanegol yn cynnwys deunydd yn ymwneud â gradd Doethur mewn Llên (D.Litt.) y rhoddwr ym maes Astudiaethau Gwerin (Ethnoleg), a llawysgrifau Teuluoedd Llên Uwchaled a gyflwynwyd i ofal y rhoddwr, c. 1964-2000 (darparwyd rhestr gan y rhoddwr); Mehefin 2025.

Deunydd printiedig a phapurau, 1988-2023, a gasglwyd gan, a sy'n ymwneud â'r rhoddwr, gan gynnwys deunydd ynglŷn â'i ymgyrch fel Ymgeisydd Seneddol Gogledd Caerdydd yn Etholiad Cyffredinol 2001.

Papurau casglwyd a threfnwyd gan Dr Carl a Dorothy Clowes, rhieni Dafydd Ieuan and Cian Ciarán, aelodau o’r grŵp cerddoriaeth Indi/Tecno/Roc-seicoledig, Cymreig, y Super Furry Animals (Anifeiliaid Blewog Anhygoel).
Mae'r papurau'n cynnwys toriadau o erthyglau papur newydd, cyfweliadau, ffotograffau a hysbysebion am y grŵp, ynghyd ag eitemau am aelodau'r band, a bandiau Cymreig cysylltiedig.

Papurau T. Glynne Davies, [1822]-2010 (gyda bylchau), yn cynnwys gohebiaeth; dyddiaduron; drafftiau cynnar o’i bryddest fuddugol ‘Adfeilion’ y dyfarnwyd iddo’r goron yn Eisteddfod Genedlaethol Llanrwst yn 1951; cyfrol o’i gerddi cynnar; cynllun o’i nofel Marged (Llandysul, 1974) a chopi gyda nodiadau a chywiriadau yn ei law; a sgriptiau dramâu a rhaglenni radio. = Papers of T. Glynne Davies, [1822]-2010 (with gaps), including correspondence; diaries; early drafts of his winning poem ‘Adfeilion’ (Ruins) which was awarded the crown at the National Eisteddfod at Llanrwst in 1951; a volume of his early poems; an outline of his novel Marged (Llandysul, 1974) and a copy with notes and revisions in his hand; and drama and radio scripts.

Papurau T. H. Parry-Williams yn ymwneud â'i addysg brifysgol ac fel athro, 1905-1960, teithiau i Dde a Gogledd America, 1925 a 1935, llythyrau oddi wrth deulu, cyfeillion ac amrywiol lenorion, academyddion ac ysgolheigion o Gymru ac Ewrop, 1908-1973, barddoniaeth wedi'i threfnu yn ôl ei ffurf, 1912-1954, ysgrifau,1937-1987, cyfieithiadau ysgrifau, 1987, beirniadaethau eisteddfodol, 1941-1971, darlithiau ac anerchiadau, 1917-1968, sgyrsiau a sgriptiau radio a theledu, 1933-1985, nodiadau ar dafodieithoedd ac enwau lleoedd, 1919-1935, geiriau Cymraeg i gerddoriaeth, 1929-1979, papurau'n ymwneud â'i waith cyhoeddus, 1916-1972, tystysgrifau, anrhydeddau a phersonalia, 1904-1960, cyhoeddiadau, adolygiadau llyfrau a thorion o'r wasg, 1928-1982, deunydd cyhoeddedig, 1865-1975, ac amrywiol, 1919-1994. Hefyd papurau Amy Parry Williams, 1910-1987, yn cynnwys gohebiaeth, 1948-1987, rhaglenni radio a theledu, caneuon gwerin a cherdd dant, storïau, ysgrifau a dramâu, a phapurau'n ymwneud â HTV, ymddiriedolaethau a phwyllgorau. Yn ogystal, papurau Henry Parry-Williams (1858-1925), tad T. H. Parry Williams yn cynnwys gohebiaeth, 1884-1920, barddoniaeth a rhyddiaith, 1891-1917, papur yn ymwneud â Robert R. Williams, Rhyd-ddu, 1876-1973 a Chanolfan Rhyd-ddu, 1972-1979 = Papers of T. H. Parry-Williams relating to his university education and teaching, 1905-1960, travels to South and North America, 1925 and 1935, letters from family, friends and various Welsh and European writers, academics and scholars, 1908-1973, poetry arranged by form, 1912-1954, essays, 1937-1987, translations of essays, 1987, eisteddfodic adjudications, 1941-1971, lectures and talks, 1917-1968, radio and television talks and scripts, 1933-1985, notes on dialects and local names, 1919-1935, Welsh lyrics for music, 1929-1979, papers relating to his public work, 1916-1972, certificates, honours and personalia, 1904-1960, publications, book reviews and press cuttings, 1928-1982, published material, 1865-1975, and miscellaneous, 1919-1994. Also Amy Parry Williams' papers, 1910-1987, including correspondence, 1948-1987, radio and television programmes, folk songs and cerdd dant, stories, writings and drama, and papers relating to HTV, trusts and committees. And also papers of Henry Parry-Williams, (1858-1925) father of T. H. Parry-Williams including correspondence, 1884-1920, poetry and prose, 1891-1917, paper relating to Robert R. Williams, Rhyd-ddu, 1876-1973 and Canolfan Rhyd-ddu, 1972-1979.

Papurau ychwanegol T. H. Parry-Williams, rhoddwyd Rhagfyr 2024:
Papurau o eiddo neu sydd yn cyfeirio'n uniongyrchol at y bardd, llenor ac ysgolhaig T. H. Parry-Williams, gan gynnwys deunydd yn ymwneud â'i safiad fel gwrthwynebydd cydwybodol yn ystod y Rhyfel Byd Cyntaf, ei lwyddiant yng nghystadleuaeth y Goron yn Eisteddfod Genedlaethol Bangor 1915, ei gyfnod astudiaeth yn Freiburg a Pharis, 1911-1913, a'i daith i Dde America yn haf 1925; barddoniaeth gan neu wedi'i gyfeirio at Parry-Williams; a gohebiaeth deuluol a chyffredinol. = Papers of or which directly reference the poet, writer and academic T. H. Parry-Williams, comprising material relating to his conscientious objection during the First World War, his winning the Crown at Bangor National Eisteddfod 1915, his period of study in Freiburg and Paris, 1911-1913, and his trip to South America in the summer of 1925; poetry by or addressed to Parry-Williams; and correspondence between family members and others.
Canfuwyd y casgliad yma yn atig 'Wern', Ffordd y Gogledd, Aberystwyth, cartref olaf T. H. Parry-Williams. = This collection was discovered in the attic of 'Wern', North Road, Aberystwyth, T. H. Parry-Williams's last home.

Papurau T. Ifor Rees, y diplomydd, cyfieithydd, ac awdur, a phapurau ei dad, J. T. Rees, y cerddor.

Ganed Thomas Ifor Rees yn 1890, yn un o blant J. T. Rees ac Elizabeth, Bronceiro, Bow Street, Ceredigion. Ar ôl derbyn ei addysg gynnar yn Ysgol Rhydypennau ac Ysgol Ramadeg Ardwyn, Aberystwyth, aeth ymlaen i Goleg y Brifysgol, Aberystwyth, lle y graddiodd gydag anrhydedd yn y Gymraeg yn 1910. Dechreuodd ei yrfa fel diplomydd pan benodwyd ef yn Is-Gonswl Gweithredol ym Marseilles, Ffrainc yn 1913, ac yna yn Chargé d'Affaires yn Caracas, Feneswela yn 1914. Ar ôl treulio cyfnodau yn Managua, Nicaragwa; Bilbao, Sbaen; Mecsico; Havana, Ciwba; Milan, yr Eidal, fe'i penodwyd yn Weinidog Prydeinig yn Bolifia yn 1943 ac yn Llysgennad Ei Fawrhydi yn 1947 tan ei ymddeoliad yn 1950. Ef oedd Llysgennad cyntaf Prydain yn Bolifia. Bu farw yn 1977.
Mae ei bapurau yn cynnwys yn bennaf gohebiaeth deuluol a phersonol, gyda rhai yn ymwneud â'i yrfa a drafftiau o'i weithiau.

Ganed John Thomas Rees yn 1857 yng Nghwmgiedd, Ystradgynlais, sir Frycheiniog. Treuliodd ychydig o amser yn Aberystwyth o dan hyfforddiant y Dr Joseph Parry, cyn graddio gyda Mus.Bac. ym Mhrifysgol Toronto. Wedi iddo ddychwelyd i Gymru, bu'n athro, yn arweinydd corau ac yn dysgu yng Ngholeg Aberystwyth.

Papurau T. Gwynn Jones, 1871-1949, yn cynnwys: gohebiaeth, gan gynnwys llythyrau oddi wrth amrywiaeth eang o ffigurau llenyddol ac academaidd; cerddi a phapurau llenyddol eraill, yn cynnwys adysgrifau ac arnodiadau gan T. Gwynn Jones o waith gan awduron canoloesol a modern, a deunydd, [17 gan.]-[20 gan.], a gasglwyd ganddo neu a roddwyd iddo; papurau academaidd, yn cynnwys nodiadau ar gyfer ei lyfrau ac erthyglau, cofiannau a mynegeion i'w waith ei hun a gwaith pobl eraill, a nodiadau bywgraffyddol ar lawer o ffigurau llenyddol; cyfieithiadau; darlithoedd ac anerchiadau, yn cynnwys nodiadau; sgriptiau radio; adolygiadau llyfrau; gwahanlithiau; torion o'r wasg; dramâu, beirniadaethau eisteddfodol, deunydd yn ymwneud â'i Dysteb yn 1944; llongyfarchiadau ar ei CBE yn 1937; a dyddiaduron, 1927-1947, a phersonalia arall; ceir hefyd papurau teuluol, 1621-1871, gan gynnwys gohebiaeth, dau Feibl teuluol, a llythyrau, 1949-1985, at deulu Jones, yn ymwneud yn enwedig â'i fywyd a'i waith, a chofiannau iddo. = Papers of T. Gwynn Jones, 1871-1949, comprising: correspondence, including letters from a wide variety of literary and academic figures; poems and other literary papers, including transcripts and annotations by T. Gwynn Jones of works by medieval and modern authors, and material, [17 cent.]-[20 cent.], collected by him or given to him; academic papers, including notes for his books and articles, bibliographies and indexes for his own and other works, and biographical notes on many literary figures; translations; lectures and addresses, including notes; radio scripts; book reviews; offprints; press cuttings; plays; eisteddfod adjudications; material relating to his Testimonial in 1944; congratulations on his CBE in 1937; and diaries, 1927-1947, and other personalia; also included are family papers, 1621-1871, including correspondence, two family bibles, and letters, 1949-1985, to Jones's family, especially concerning his life and work, and memorials to him.

Mae'r casgliad yn cynnwys papurau personol, rhai ohonynt ynglŷn â pharatoi a chyhoeddi cofiant Brinley Richards i Trefin yn 1963, nodiadau ar achau Trefin a chefndir y teulu a luniwyd gan Maxwell Fraser, llythyrau cydymdeimlad a dderbyniodd Maxwell Fraser yn dilyn marwolaeth Trefin ar 30 Awst 1962, papurau'n ymwneud â marwolaeth, angladd etc. Trefin; personalia, yn cynnwys dyddiaduron Trefin am ychydig flynyddoedd yn unig rhwng 1926 a 1962, llyfrau lloffion, copïau rhydd o dorion o'r wasg, papurau'n ymwneud â gyrfa proffesiynol Trefin rhwng 1923 a 1954, a chardiau cyfarch a dderbyniodd ar wahanol achlysuron; llythyrau cyffredinol, 1936-1962, a anfonwyd at Trefin, ynghyd â grwpiau o lythyrau a dderbyniodd ar adegau penodol, megis ar ennill y Gadair yn Wrecsam yn 1933, ar ei briodas â Maxwell Fraser yn 1951, ac ar gael ei ddewis yn Archdderwydd Cymru yn 1959, ynghyd a grŵp o lythyrau Trefin at Maxwell Fraser, 1948-1962; papurau'n ymwneud â'r Orsedd a'r Eisteddfod, 1923-1962, copïau drafft a theipysgrif o waith llenyddol a chyhoeddiadau Trefin, gan gynnwys cerddi, pregethau, storïau byrion, sgriptiau radio, dramâu, erthyglau i gylchgronau, areithiau ac anerchiadau, a chyfieithiadau o lyfrau taith Maxwell Fraser; papurau'n ymwneud ag ymchwil Trefin ar Aneurin Fardd, 1957-1965, Edmund Jones, 1958-1962, ac ar gyfer Presenting Monmouthshire, 1963-1971; llyfrau nodiadau Trefin yn cynnwys nodiadau academaidd; llyfrau nodiadau'n cynnwys nodiadau a gymerodd Eluned Phillips yn yr ysgol a'r coleg; papurau amrywiol, 1876-1955; eitemau printiedig, 1928-1961, gwahanlithoedd a chopïau printiedig o ddeunydd gan Trefin yn bennaf; ac eitemau printiedig amrywiol, 1898-1960. = The collection comprises personal papers, some relating to the preparation and publication of the biography of Trefin by Brinley Richards in 1963, notes on Trefin's ancestry and family background prepared by Maxwell Fraser, sympathy letters sent to Maxwell Fraser following Trefin's death on 30 August 1962, papers relating to Trefin's death, funeral etc.; personalia, including Trefin's diaries for only a few years between 1926 and 1962, scrapbooks, loose press cuttings, papers concerning Trefin's professional career as a teacher between 1923 and 1954, and greetings cards which he had received on various occasions; general letters, 1936-1962, addressed to Trefin, together with groups of letters on specific occasions, such as winning the chair at Wrexham in 1933, on his marriage to Maxwell Fraser in 1951, and on his selection to be archdruid of Wales in 1959, together with a group of letters, 1948-1962, from Trefin to Maxwell Fraser; papers concerning the Gorsedd and the Eisteddfod, 1923-1962; drafts and typescripts of Trefin's writings and publications, including poems, sermons, short stories, radio scripts, plays, articles for journals, speeches and addresses, and translations of Maxwell Fraser's travel writings; papers relating to Trefin's researches on Aneurin Fardd, 1957-1965, Edmund Jones, 1958-1962, and for Presenting Monmouthshire, 1963-1971; Trefin's notebooks bearing academic notes; notebooks containing school and college notes taken by Eluned Phillips; miscellaneous papers, 1876-1955; printed items, 1928-1961, mainly offprints and printed copies of material written by Trefin; and miscellaneous printed items, 1898-1960.

Papurau'r bardd Tydfor Jones, [1931]-1993, yn cynnwys ei gerddi cynnar, cerddi'r gyfrol Rhamant a hiwmor a Tydfor a gyhoeddwyd yn 1993, ynghyd â phapurau'n ymwneud â Bois y Cilie, yn arbennig ei ewythr John (Tydu) Jones a ymfudodd i Ganada. = Papers of the poet Tydfor Jones, [1931]-1993, comprising his early poems, poems for Rhamant a hiwmor a Tydfor published in 1993, together with papers relating to Bois y Cilie, especially his uncle John (Tydu) Jones who emigrated to Canada.

Papurau Undeb Cymru Fydd, yn cynnwys cofnodion, 1939-1966, gohebiaeth, 1944-1955, a chofnodion eraill y Cyngor, 1945-1963; papurau'n ymwneud â Phwyllgor Amddiffyn Diwylliant Cymru a ffurfio Undeb Cymru Fydd, 1939-1942; cofnodion a phapurau'r Pwyllgor Gwaith, 1943-1969; cofnodion ariannol, 1939-1970, yn cynnwys papurau'r Pwyllgor Ariannol, 1957-1966; cofnodion yn ymwneud â Phwyllgor Cronfeydd Deddf yr Eglwys yng Nghymru, 1953-1970; papurau'n ymwneud â'r Pwyllgor Llyfrau a chyhoeddiadau gan gynnwys Yr Athro a' calendr, 1944-1970; papurau Pwyllgor y Merched a Llythyr Ceridwen, 1955-1969; cofnodion amrywiol ganghenau, 1940-1956; papurau'n ymwneud â'r cynadleddau blynyddol, 1939-1964; papurau a gohebiaeth gyffredinol o'r brif swyddfa, 1941-1970; papurau, 1942-1948, a chofnodion, 1943-1947, Cyd Bwyllgor Undeb Cymru Fydd a'r Eglwysi; torion o'r wasg, 1939-1952; atebion i holiadur 'Ymchwil Undeb Cymru Fydd i Gyflwr Bywyd Cymdeithasol Cymru', 1943; papurau'n ymwneud ag ymgyrch Senedd i Gymru, 1950-1957; papurau'n ymwneud â materion ynglŷn â'r cyfryngau ac ymgyrchoedd, 1945-1963; papurau ynglŷn â'r iaith Gymraeg, yn enwedig mewn perthynas ag addysg, 1947-1964; papurau'r Pwyllgor Addysg, 1944-1963; papurau'n ymwneud ag Eisteddfodau Cenedlaethol, 1947-1968; papurau'n ymwneud â meddiannu tir gan y llywodraeth (Mynydd Epynt, Tryweryn, a thiroedd eraill) ac ynghylch dŵr, 1940-1958; copïau o Cofion Cymru, 1941-1946; copi llawysgrif y gyfrol Undeb Cymru Fydd 1939-1960 (1960) gan T. I. Ellis; a llythyrau at Ymddiriedolaeth Undeb Cymru Fydd. = Papers of Undeb Cymru Fydd, including minutes, 1939-1966, correspondence, 1944-1955, and other records, 1945-1963, of the Council; papers relating to Pwyllgor Amddiffyn Diwylliant Cymru and the formation of Undeb Cymru Fydd, 1939-1942; minutes and papers of the Executive Committee, 1943-1969; financial records, 1939-1970, including papers of the Financial Committee, 1957-1966; records relating to the Welsh Church Act Funds Committee, 1953-1970; papers relating to the Books Committee and publications including Yr Athro and the calendar, 1944-1970; papers of the Women's Committee and Llythyr Ceridwen, 1955-1969; records of various branches, 1940-1956; papers relating to the annual conferences, 1939-1964; general papers and correspondence from the main office, 1941-1970; papers, 1942-1948, and minutes, 1943-1947, of the Joint Committee of Undeb Cymru Fydd and the Churches; press cuttings, 1939-1952; replies to the questionnaire 'Ymchwil Undeb Cymru Fydd i Gyflwr Bywyd Cymdeithasol Cymru' (Survey of the condition of social life in Wales), 1943; papers relating to the Parliament for Wales campaign, 1950-1957; papers relating to media issues and campaigns, 1945-1963; papers concerning the Welsh language, particularly in relation to education, 1947-1964; papers of the Education Committee, 1944-1963; papers relating to the National Eisteddfodau, 1947-1968; papers relating to government requisition of land (Mynydd Epynt, Tryweryn, and other land) and water issues, 1940-1958; copies of Cofion Cymru, 1941-1946; manuscript of the volume Undeb Cymru Fydd 1939-1960 (1960) by T. I. Ellis; and letters to the Undeb Cymru Fydd Trust, 1967-1991.

Papurau Berllanydd, [1929]-1984, yn cynnwys dyddiaduron, 1929-1933,1935-1970, 1982-1984, papurau personol yn cynnwys copïau o'i ewyllys,1981,nodiadau ar gyfer pregethau, anerchiadau crefyddol a gwaith bugeiliol, barddoniaeth a deunydd eisteddfodol, torion papur newydd a deunydd printiedig. = Papers of Berllanydd, [1929]-1984, comprising diaries, 1929-1933, 1935-1970, 1982-1984, personal papers including copies of his will, 1981, notes for sermons, religious addresses and pastoral work, poetry and eisteddfod material, newspaper cuttings and printed material.

Papurau W. J. Gruffydd,[1903]-[1952], yn cynnwys drafftiau o erthyglau'n ymwneud â'r Mabinogi; nodiadau darlith ar gyfer ei gyrsiau Cymraeg yng Ngholeg Prifysgol Cymru, Caerdydd; nodiadau darlithoedd ac erthyglau eraill; sgyrsiau a darlledwyd gan y BBC; personalia; a grŵp sylweddol o ohebiaeth oddi wrth ffigurau llenyddol blaenllaw = Papers of W. J. Gruffydd, [1903]-[1952], including drafts of articles relating to the Mabinogi; lecture notes for his Welsh courses at University College of Wales, Cardiff; other lecture notes and articles; BBC broadcast talks; personalia; and a substantial group of correspondence from notable literary figures.

Deunydd gan neu yn ymwneud â'r bardd a'r heddychwr Waldo Williams, sy'n adlewyrchu ei ddaliadau gwleidyddol, crefyddol, heddychol a dyngarol; ynghyd â deunydd gan neu yn ymwneud ag aelodau teuluol, cyfeillion a chydnabod Waldo Williams.

Papurau Wil Ifan, 1896-1982, yn cynnwys llythyrau ato, 1902-1966, ac oddi wrtho at ei deulu, 1915-1966; gweithiau cyhoeddedig a barddoniaeth a rhyddiaith, yn Saesneg yn bennaf, yn cynnwys nodiadau, [1920]-1956; pregethau, 1921-1933; dyddiaduron, 1900-1947; sgriptiau radio, 1952-1963; a chopïau o Celt a olygwyd gan Dan Evans, 1896-1897. = Papers of Wil Ifan, 1896-1982, including letters to him, 1902-1966, and from him to his family, 1915-1966; published works and poetry and prose, mainly in English, including notes, [1920]-1956; sermons, 1921-1933; diaries, 1900-1947; radio scripts, 1952-1963; and copies of Celt, edited by Dan Evans, 1896-1897.

Hefyd yn cynnwys astudiaeth Shirley Wynne Vinall, 2019, wedi ei argraffu a’i rwymo yn ddwy gyfrol, o 'Llyfr yr Achau' gan 'Wil Ifan', yn cynnwys detholiadau o lyfr nodiadau ei thaid ar hanes ei deulu, gwybodaeth am deuluoedd ei fam a’i dad yn Sir Gaerfyrddin, Cwmafan a Sir Aberteifi, a theulu ei wraig Nesta Wyn Edwards, Dolgellau, ynghyd â phennod ychwanegol gan y rhoddwr ar ei yrfa a’i ysgrifau. Ceir hefyd gopi llawysgrif o’r emyn "O Jesu, King most wonderful", a gyfieithwyd gan y Parch. E. Caswall, gyda cherddoriaeth gan B[ertram] J. Orsman, 1946, wedi’i lofnodi a’i gyflwyno gan y cyfansoddwr i’r Parch. W. Evans ('Wil Ifan'). = Also includes a study by Shirley Wynne Vinall, 2019, printed and bound in two volumes, of 'Llyfr yr Achau' by 'Wil Ifan', including extracts from her grandfather’s notebook on his family history, and containing information about his maternal and paternal families in Carmarthenshire, Cwmavon and Cardiganshire, and the family of his wife Nesta Wyn Edwards, Dolgellau, together with an additional chapter by the donor on his career and writings. Also included is a manuscript copy of the hymn "O Jesu, King most wonderful", translated by Rev. E. Caswall, with music by B[ertram] J. Orsman, 1946, signed and presented by the composer to the Rev. W. Evans ('Wil Ifan').

Papurau a roddwyd Hydref 2022: gweler y disgrifiad dan y Gyfres ychwanegol.